Hiển thị các bài đăng có nhãn Kỹ năng viết. Hiển thị tất cả bài đăng
Hiển thị các bài đăng có nhãn Kỹ năng viết. Hiển thị tất cả bài đăng

Thứ Tư, 9 tháng 7, 2025

Kỹ năng viết: Một số cách viết mở bài và kết bài dùng chung cho dạng so sánh



I. MẪU MỞ BÀI CHUNG DẠNG SO SÁNH (TÙY BIẾN)
    Văn học là tấm gương phản chiếu đời sống và là nơi người nghệ sĩ gửi gắm những cảm xúc sâu kín nhất của tâm hồn. Mỗi tác phẩm là một thế giới riêng với những hình tượng, tư tưởng và cảm xúc nghệ thuật đặc sắc. Trong dòng chảy ấy, [tác phẩm A] của [tác giả A] và [tác phẩm B] của [tác giả B] là hai dấu ấn tiêu biểu cùng thể hiện [nội dung/khía cạnh nghệ thuật cần so sánh] nhưng với những cách thể hiện riêng, độc đáo và giàu giá trị. Việc đặt hai tác phẩm trong thế đối sánh không chỉ giúp người đọc cảm nhận rõ hơn phong cách của từng nhà văn, mà còn soi chiếu những vẻ đẹp tư tưởng, nghệ thuật của văn chương Việt Nam.
▶ Ví dụ 1: So sánh bài thơ “Đồng chí” – Chính Hữu“Bài thơ về tiểu đội xe không kính” – Phạm Tiến Duật
    Văn học là tấm gương phản chiếu đời sống và là nơi người nghệ sĩ gửi gắm những cảm xúc sâu kín nhất của tâm hồn. Mỗi tác phẩm là một thế giới riêng với những hình tượng, tư tưởng và cảm xúc nghệ thuật đặc sắc. Trong dòng chảy ấy, “Đồng chí” của Chính Hữu“Bài thơ về tiểu đội xe không kính” của Phạm Tiến Duật là hai dấu ấn tiêu biểu cùng thể hiện hình tượng người lính trong kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ, nhưng với những cách thể hiện riêng, độc đáo và giàu giá trị. Việc đặt hai tác phẩm trong thế đối sánh không chỉ giúp người đọc cảm nhận rõ hơn phong cách của từng nhà thơ, mà còn soi chiếu vẻ đẹp tâm hồn người lính qua hai thời kỳ lịch sử.
▶ Ví dụ 2: So sánh truyện ngắn “Vợ nhặt” – Kim Lân“Chiếc thuyền ngoài xa” – Nguyễn Minh Châu
    Văn học là tấm gương phản chiếu đời sống và là nơi người nghệ sĩ gửi gắm những cảm xúc sâu kín nhất của tâm hồn. Mỗi tác phẩm là một thế giới riêng với những hình tượng, tư tưởng và cảm xúc nghệ thuật đặc sắc. Trong dòng chảy ấy, “Vợ nhặt” của Kim Lân“Chiếc thuyền ngoài xa” của Nguyễn Minh Châu là hai dấu ấn tiêu biểu cùng thể hiện số phận con người trong những hoàn cảnh khắc nghiệt, nhưng với những cách thể hiện riêng, độc đáo và giàu giá trị. Việc đặt hai tác phẩm trong thế đối sánh không chỉ giúp người đọc cảm nhận rõ hơn phong cách của từng nhà văn, mà còn soi chiếu vẻ đẹp nhân đạo của văn học hiện thực Việt Nam hiện đại.
II. MẪU KẾT BÀI CHUẨN CHUNG (TÙY BIẾN)
    Có thể thấy, tuy được thể hiện bằng những bút pháp và phong cách riêng, nhưng cả [tác phẩm A] của [tác giả A] và [tác phẩm B] của [tác giả B] đều cùng góp phần khắc họa [vấn đề/khía cạnh cần so sánh] một cách sâu sắc và giàu cảm xúc. Việc đặt hai tác phẩm trong thế đối sánh không chỉ làm nổi bật giá trị riêng của mỗi tác phẩm mà còn giúp người đọc cảm nhận rõ hơn vẻ đẹp chung của văn chương Việt Nam hiện đại: một nền văn học nhân văn, gắn bó với con người và thời đại.

Thứ Ba, 24 tháng 6, 2025

Kỹ năng viết: Cách viết đoạn/bài phân tích nhân vật trong văn bản truyện/nhật ký



I. VÍ DỤ THAM KHẢO

Câu 1 (2.0 điểm), đề thi thử số 16: Viết đoạn văn nghị luận (khoảng 200 chữ) phân tích vẻ đẹp của nhân vật Th. trong đoạn trích ở phần Đọc hiểu.

    23.11.69
Hôm nay là ngày sinh của Phương. Em ơi! Không phải chị nhớ em vì ngày sinh của em vì ngọn gió lạnh và mưa phùn từ phương Bắc thổi về gợi nên cái lạnh giữa núi rừng này đâu. Bao giờ cũng vậy, giữa hoàn cảnh nào cũng vậy, chị cũng vẫn giữ trọn trong lòng những kỷ niệm êm ấm của gia đình ta. Nhớ sao những ngày chủ nhật, những ngày kỷ niệm sinh nhật mà hình đông vui bè bạn đến chúc mừng và những bữa liên hoan đậm đà âm cúng. [...] Em tôi không thể nào tưởng tượng được ngày này chị đã làm gì. Ngày nay ư? Sáng ra vác rựa đi làm, buổi trưa xách thuốc trên vai theo hai chú dẫn đường đi thăm bệnh cho một đồng chí cán bộ. Trên đường đi gặp những người bộ đội, chị đã ngập ngừng dừng lại bên người bạn đồng hương mà không biết nói gì. Họ đang băng rừng, nước da xanh tái nói với chị rằng họ đã bị đói và sốt rét lâu ngày. Cuộc kháng chiến vĩ đại này viết bằng xương máu và tuổi xuân của bao người, em có biết thế không em?
26.11.69
Thêm một tuổi đời, thêm một năm lăn lộn trên chiến trường miền Nam gian khổ. Chúc Thùy vững bước trên đường vinh quang mà Th. đã chọn. Th., ơi. Th. không buồn khi lẽ kỷ niệm sinh nhật của Th. chỉ có là rừng ướt đầm trong mưa dào dạt khẽ nói với Th. những lời thân mến. Th. không buồn khi bản nhạc mừng Th. hôm nay chỉ có dòng suối áo ao tuôn nước về xuôi. Và căn phòng mà Th. đang ngồi để ghi lên trang vở đời của mình thêm một trang mới chính là chiếc hầm chật chội ướt át này. Th. không buồn vì sau này mở lại những trang sổ này, Th. sẽ tự hào về những năm tuổi trẻ của mình. Ở đây Th. không có những giây phút ấm áp giữa bạn bè bên lọ hoa nhỏ với những bông hồng thơm ngát để trên bàn. Ở đây Th. không có cái hạnh phúc đi cạnh người yêu trên con đường vắng, khi ánh chiều tím dần trong buổi hoàng hôn. Ở đây Th. thiếu nhiều nhưng cũng rất đầy đủ. Cho nên Th. hãy cười đi, hãy vui đi, khi vở đời mở sang một trang mới đầy vinh quang đẹp đẽ. (Trích Nhật ký Đặng Thùy Trâm, Nxb Hội Nhà văn, 2005, tr.197–198)
👉Viết mẫu đoạn văn nghị luận (200 chữ) phân tích vẻ đẹp nhân vật Th trong đoạn trích
          Có những mùa sinh nhật không hoa, không nến, chỉ có mưa rừng, căn hầm ẩm thấp và tiếng suối chảy róc rách. Nhưng chính trong hoàn cảnh khắc nghiệt ấy, vẻ đẹp tâm hồn của Th., người nữ bác sĩ chiến sĩ, lại sáng lên rực rỡ giữa cuộc kháng chiến gian khổ. Qua đoạn trích trong Nhật ký Đặng Thùy Trâm, người đọc cảm nhận được vẻ đẹp của một người con gái sống giữa gian lao mà vẫn giữ vẹn nguyên sự ấm áp, giàu tình cảm và lý tưởng. Th. luôn hướng về gia đình, nâng niu từng kỷ niệm nhỏ, nhưng cũng sẵn sàng gạt đi nỗi nhớ riêng tư để khoác ba lô, vác thuốc, băng rừng cứu người. Th. không chỉ sống mà còn sống có lý tưởng, có lòng tự hào khi “ghi thêm một trang mới” vào “vở đời” của mình. Giản dị trong lời văn, mà sâu sắc trong cảm xúc, nhân vật Th. hiện lên như biểu tượng đẹp đẽ của thế hệ thanh niên dám yêu, dám sống và dám hiến dâng. Giữa cơn mưa dầm miền rừng núi và bom đạn chiến tranh, Th. như một đóa hoa rừng nhỏ bé mà kiên cường, lặng lẽ tỏa hương, ghi dấu một thời tuổi trẻ rực cháy với niềm tin và lý tưởng.
👉 Viết mẫu bài văn nghị luận (600 chữ) phân tích vẻ đẹp nhân vật Th trong đoạn trích...    
        Có những mùa sinh nhật không hoa, không nến, chỉ có mưa rừng, căn hầm ẩm thấp và tiếng suối chảy róc rách. Nhưng chính trong hoàn cảnh khắc nghiệt ấy, vẻ đẹp tâm hồn của Th., người nữ bác sĩ chiến sĩ, lại sáng lên rực rỡ giữa cuộc kháng chiến gian khổ. Đọc Nhật ký Đặng Thùy Trâm, người ta không chỉ thấy một người lính, một người bác sĩ, mà còn thấy một trái tim biết yêu thương, biết đau đáu vì gia đình và sẵn sàng hy sinh tất cả cho lý tưởng. Qua đoạn trích, vẻ đẹp của nhân vật Th. hiện lên sâu sắc, cảm động và truyền cảm hứng cho cả thế hệ hôm nay.
        Trước hết, Th. hiện lên là một con người giàu tình cảm và nặng nghĩa gia đình. Trong hoàn cảnh chiến tranh ác liệt, chị không quên ngày sinh nhật em gái và những kỷ niệm ấm áp của gia đình. Câu viết: “Không phải chị nhớ em vì ngày sinh của em, vì ngọn gió lạnh và mưa phùn từ phương Bắc thổi về gợi nên cái lạnh giữa núi rừng này đâu” không chỉ là một lời giãi bày nhẹ nhàng, mà còn thể hiện một trái tim sâu sắc và tinh tế. Dù giữa “núi rừng” khô lạnh, giữa chiến khu gian khổ, chị vẫn mang theo bên mình một “ngọn lửa ấm” – đó là ký ức gia đình, là tình thương dành cho em gái Phương. Chị nhớ cả những “bữa liên hoan đậm đà ấm cúng”, nhớ tiếng cười, nhớ bè bạn – những điều tưởng như nhỏ bé ấy lại trở thành nguồn sống, nguồn động lực tinh thần giữa chiến tranh khốc liệt.
           Bên cạnh đó, vẻ đẹp của Th. còn tỏa sáng ở tinh thần dấn thân, ý chí kiên cường và khát vọng cống hiến. Không có hoa, không có bánh sinh nhật, không có người thân yêu bên cạnh, nhưng Th. vẫn viết: “Th. không buồn… vì sau này mở lại những trang sổ này, Th. sẽ tự hào về những năm tuổi trẻ của mình.” Đây là một lời tự nhủ chân thành và đầy bản lĩnh. Giữa khung cảnh khắc nghiệt – “chiếc hầm chật chội ướt át”, “rừng ướt đầm trong mưa”, “bản nhạc mừng sinh nhật chỉ là dòng suối ao ao tuôn nước” – Th. vẫn giữ được tinh thần lạc quan và cái nhìn hướng về tương lai, tin rằng những gian khổ hôm nay sẽ trở thành “trang mới đầy vinh quang đẹp đẽ” của cuộc đời.
          Một trong những hình ảnh gây ám ảnh nhất là khi chị kể lại: “Gặp những người bộ đội, chị đã ngập ngừng dừng lại... nước da xanh tái nói với chị rằng họ đã bị đói và sốt rét lâu ngày.” Đằng sau lời kể đó là sự xót xa, day dứt, và cũng là ý thức rõ ràng rằng cuộc kháng chiến này được viết nên bằng “xương máu và tuổi xuân của bao người” – trong đó có chính chị. Dường như mỗi con chữ là một lần rung lên nhịp đập của lý tưởng sống cao đẹp: cống hiến không màng vinh quang, không đợi ai ghi công, mà vì nhân dân, vì đồng đội, vì Tổ quốc.
            Giữa cơn mưa dầm miền rừng núi và bom đạn chiến tranh, Th. như một đóa hoa rừng nhỏ bé mà kiên cường, lặng lẽ tỏa hương, ghi dấu một thời tuổi trẻ rực cháy với niềm tin và lý tưởng. Hình ảnh người con gái ấy – vừa mềm mại trong tình cảm, vừa mạnh mẽ trong ý chí – là biểu tượng bất diệt của lớp thanh niên “xẻ dọc Trường Sơn đi cứu nước”. Vẻ đẹp của Th. không chỉ thuộc về quá khứ, mà còn là lời nhắc nhở lặng thầm với thế hệ hôm nay: hãy sống có lý tưởng, biết yêu thương, biết cống hiến – vì sống là để lại dấu vết tốt đẹp trên cuộc đời này.
💞II. KINH NGHIỆM VIẾT ĐOẠN/BÀI VĂN NGHỊ LUẬN PHÂN TÍCH TÁC PHẨM VĂN XUÔI (không sa vào tự sự)
Hiểu đúng yêu cầu:

Mục tiêu không phải kể lại chuyện mà là:
  • Phân tích các yếu tố nghệ thuật và nội dung tư tưởng, thể hiện chính kiến, cảm nhận cá nhân về nhân vật, chi tiết, ngôn ngữ, hoàn cảnh…
Trọng tâm cần rơi vào:
  • Hành động – tâm lý – mối quan hệ – xung đột – biểu tượng – nghệ thuật xây dựng nhân vật, tình huống.

Kinh nghiệm
1. Không kể lại – chỉ nhắc dẫn sự kiện làm dẫn chứng
❌ Sai:
Nhân vật A đi đến nhà B, sau đó gặp chuyện C. Rồi A quyết định D, và câu chuyện kết thúc.
✅ Đúng:
Khi đối mặt với lựa chọn giữa tình cảm cá nhân và danh dự, nhân vật A thể hiện sự dằn vặt nội tâm sâu sắc. Quyết định D không chỉ là bước ngoặt của cốt truyện, mà còn bộc lộ rõ bản lĩnh và phẩm chất của nhân vật.
🔸 Gợi ý: Hãy viết bằng cách gắn chi tiết với nhận xét, như sau:
Chi tiết... → thể hiện...
Hành động... → cho thấy...
Lựa chọn... → phản ánh...

2. Viết theo từng luận điểm cụ thể, tránh lan man
Cấu trúc đoạn văn hiệu quả (kiểu diễn dịch hoặc tổng – phân – hợp):
Câu chủ đề: Nêu rõ nội dung cần phân tích.
Câu triển khai: Phân tích chi tiết → trích dẫn ngắn → nhận xét nghệ thuật → đánh giá giá trị.
Câu kết đoạn: Khẳng định vai trò hoặc ý nghĩa sâu xa của hình tượng/chi tiết đó.
Ví dụ đoạn phân tích (trích từ "Chiếc thuyền ngoài xa"):
Hình ảnh người đàn bà hàng chài hiện lên với vẻ cam chịu nhưng đầy sức sống nội tâm. Trong cảnh bị chồng đánh, chị “lặng lẽ, không chống cự, không kêu khóc” – một sự im lặng đầy nhẫn nhịn khiến người đọc xót xa. Nhưng ẩn sau sự cam chịu đó là một tâm hồn có chiều sâu, một trái tim nhân hậu, bao dung. Khi bước vào tòa án, chị tha thiết xin đừng bắt chồng chị đi tù, vì "trên chiếc thuyền đó cần một người đàn ông chèo lái". Cách xây dựng nhân vật đa chiều như vậy thể hiện cái nhìn nhân văn của nhà văn Nguyễn Minh Châu: cuộc đời không thể nhìn một chiều, phẩm giá con người nhiều khi ẩn trong sự bình dị và đau thương.

3. Tập trung vào từ khóa của đề
Ví dụ:
Phân tích nhân vật A để làm rõ vẻ đẹp phẩm chất người phụ nữ Việt Nam.
→ Bạn phải kết nối các chi tiết của nhân vật với “vẻ đẹp người phụ nữ Việt Nam” như: giàu tình yêu thương, nhẫn nại, đức hy sinh, khát vọng sống...

 III. KỸ THUẬT VIẾT GỢI MỞ – SÁNG TẠO – CÓ GIỌNG VĂN
  • Sử dụng câu mở đầu sáng tạo:
  • Không phải lúc nào vẻ đẹp cũng hiện lên trong ánh sáng – có những vẻ đẹp chỉ bừng sáng khi đặt giữa những tăm tối đời thường...
Tránh viết đều đều, khô khan. Thêm cảm nhận cá nhân hoặc một nhận định văn học ngắn giúp tăng chiều sâu.
Kết bài: Có thể nâng tầm vấn đề (liên hệ thời đại, giá trị nhân văn, hoặc trải nghiệm bản thân).

Kỹ năng viết: Cách kết bài sáng tạo dành cho dạng viết đoạn/bài nghị luận xã hội


👉 1. Kết bài bằng một câu hỏi gợi mở

"Tuổi trẻ là những ngày rong ruổi giữa muôn ngả đường đời. Vậy chúng ta sẽ chọn bước đi vô định hay bước đi với một niềm tin, một mục tiêu rõ ràng?"
👉 2. Kết bài bằng liên hệ cá nhân hoặc thực tế cuộc sống
"Trong nhịp sống hiện đại, khi ai cũng mải mê với guồng quay bận rộn, tôi tự hỏi mình: Liệu hôm nay tôi đã sống tử tế với người khác và với chính mình hay chưa?"
👉 3. Kết bài bằng một hình ảnh hoặc biểu tượng
"Sống đẹp cũng như trồng một đóa hoa – cần thời gian, sự chăm chút và cả những mùa mưa nắng. Nhưng đến khi nở, hương thơm ấy sẽ lan tỏa bền lâu hơn mọi điều tầm thường."
👉 4. Kết bài bằng một câu danh ngôn hoặc lời nhắn nhủ
"Victor Hugo từng viết: ‘Trên đời này chỉ có một điều khiến ta trở nên vĩ đại – đó là sống vì người khác.’ Phải chăng, đó cũng chính là ý nghĩa sâu xa của một lối sống có trách nhiệm hôm nay?"
👉 5. Kết bài bằng sự liên tưởng hoặc nghịch lý
"Thật nghịch lý thay, giữa thời đại công nghệ phát triển, người ta có thể kết nối vạn người xa lạ nhưng lại đánh mất chính tiếng nói bên trong mình – lòng yêu thương, sự sẻ chia, và sự tử tế."
👉 6. Kết bài theo cách quay lại mở bài (tạo vòng tròn nghệ thuật)
"Nếu cuộc đời là một chuyến tàu, thì lối sống đẹp chính là tấm vé hạng nhất, đưa ta đến ga cuối bình yên – nơi con người sống chan hòa trong ánh sáng của văn minh và tình thương."
👉 7. Kết bài bằng một lời kêu gọi hành động
"Đừng chỉ nói yêu thương – hãy hành động. Đừng chỉ trăn trở về lý tưởng – hãy sống và kiến tạo. Vì một xã hội tốt đẹp hơn bắt đầu từ chính những điều tử tế nhỏ bé hôm nay."

Kỹ năng viết: Cách kết bài sáng tạo dành cho dạng viết đoạn/bài nghị luận văn học


 
💫 1. Kết bài gợi mở, liên hệ thực tiễn

Tác phẩm không chỉ dừng lại ở câu chữ mà còn là lời nhắn gửi cho người đọc hôm nay: biết yêu hơn vẻ đẹp của con người, trân trọng hơn những giá trị sống giản dị mà sâu sắc. Có lẽ, đó cũng là sứ mệnh của văn chương: chạm đến trái tim và đánh thức những điều cao đẹp trong mỗi chúng ta.

📖 2. Kết bài bằng cảm nhận cá nhân
Khép lại trang thơ/truyện, tôi vẫn còn bị ám ảnh bởi hình tượng/chi tiết… Không chỉ bởi vẻ đẹp nghệ thuật, mà còn bởi chiều sâu nhân sinh và sự day dứt trong tư tưởng. Đó là một trong những giá trị khiến tác phẩm sống mãi với thời gian và trong lòng độc giả.

✍️ 3. Kết bài bằng hình ảnh biểu tượng
Như một làn hương nhẹ lan trong gió, bài thơ ấy không quá ồn ào nhưng đủ để làm ta nhớ mãi. Và cũng như ánh sáng le lói nơi cuối chân trời, truyện ngắn ấy hé mở một lối đi vào vùng sâu thẳm của tâm hồn con người – nơi văn chương cất tiếng.

🔥 4. Kết bài bằng sức sống trường tồn của tác phẩm
Dù đã ra đời từ bao năm trước, nhưng tác phẩm vẫn giữ nguyên sức sống nhờ vào vẻ đẹp nghệ thuật độc đáo và tư tưởng nhân văn sâu sắc. Đó chính là lý do khiến nó trở thành một “tác phẩm vượt thời gian” trong kho tàng văn học dân tộc.

🌾 5. Kết bài bằng sự tiếp nối giá trị văn học
Với tất cả những giá trị đã thể hiện, tác phẩm xứng đáng là hành trang tinh thần quý giá mà văn học gửi đến người đọc. Và mỗi lần trở lại với những dòng thơ/truyện ấy, ta lại thấy mình lớn lên, lắng lại, và thấu hiểu cuộc đời hơn một chút.

💦 6. Kết bài bằng một câu văn mang chất thơ
Có những câu chữ không chỉ để đọc mà để nhớ. Có những hình ảnh không chỉ để ngắm mà để suy ngẫm. Tác phẩm đã làm được điều đó – bằng trái tim người nghệ sĩ và bằng tâm hồn của chính chúng ta, những người đang đọc nó hôm nay.

💞 Lưu ý để viết kết bài sáng tạo:

Không chỉ tóm lược lại luận điểm – hãy mở rộng chiều sâu tư tưởng.
Có thể liên hệ bản thân, thế hệ trẻ, hoặc đời sống hôm nay.
Một hình ảnh giàu chất thơ hoặc biểu tượng sẽ giúp đoạn kết “vang âm” hơn.

Kỹ năng viết: Cách mở bài sáng tạo dành cho dạng viết đoạn/bài nghị luận xã hội


I. CÁC MẪU MỞ BÀI SÁNG TẠO THEO CHỦ ĐỀ

 1. Mở bài bằng một câu danh ngôn ấn tượng

“Con người sinh ra không phải để tan biến đi như một hạt cát vô danh, mà để in dấu lại trên mặt đất này.” – câu nói của X.Xai-ốp như một lời nhắn gửi về trách nhiệm sống có ý nghĩa trong xã hội hiện đại. Câu nói ấy cũng khiến ta suy ngẫm về vấn đề: giá trị của bản thân trong cuộc sống hiện đại.

2. Mở bài bằng một hình ảnh gợi cảm xúc hoặc biểu tượng

Giữa một thế giới thay đổi từng ngày, hình ảnh một cụ già lặng lẽ nhặt rác ven hồ hay một đứa bé nhường chỗ cho người già trên xe buýt như một “tia nắng nhỏ” sưởi ấm tâm hồn. Những hành động nhỏ ấy lại gợi nhắc chúng ta về vấn đề đạo đức ứng xử trong xã hội hôm nay.

3. Mở bài bằng một sự kiện, hiện tượng thời sự gần gũi

Khi cả thế giới cúi đầu tưởng niệm một người tử tế đã cứu sống hàng chục người trong thảm họa thiên tai, chúng ta bỗng nhận ra: lòng dũng cảm và tinh thần trách nhiệm không phải điều xa vời. Từ đó, vấn đề về trách nhiệm công dân trong thời đại mới cần được nhìn nhận sâu sắc hơn.

4. Mở bài bằng câu hỏi tu từ gợi suy ngẫm

Liệu bạn đã bao giờ tự hỏi: “Tuổi trẻ có nghĩa là gì nếu không dám ước mơ và hành động?” Câu hỏi ấy không chỉ dành cho bạn, mà là cho cả một thế hệ đang bước vào kỷ nguyên của cơ hội và thách thức mang tên toàn cầu hóa.

5. Mở bài bằng liên hệ văn học – điện ảnh – âm nhạc

Trong ca khúc "Đường đến ngày vinh quang", Trần Lập từng viết: “Chặng đường nào trải bước trên hoa hồng, bàn chân cũng thấm đau vì những mũi gai.” Câu hát ấy chính là bản tuyên ngôn sống mạnh mẽ về nghị lực vượt qua thử thách trong cuộc đời.

6. Mở bài bằng một nghịch lý hoặc mâu thuẫn xã hội

Chúng ta đang sống trong thời đại của kết nối toàn cầu, nhưng con người lại càng cô đơn. Càng có nhiều bạn ảo, lại càng thiếu tình thân thực. Phải chăng công nghệ đang “chia rẽ” chính con người mà nó kết nối? – Một vấn đề đáng suy ngẫm về mặt trái của công nghệ đối với đời sống tinh thần.

II. Gợi ý thêm: Các cụm mở bài dễ triển khai sáng tạo

  • “Không ai sinh ra là hoàn hảo, nhưng ai cũng có thể lựa chọn sống có ý nghĩa…”

  • “Có những giá trị không bao giờ lỗi thời, dù thời đại có đổi thay…”

  • “Tuổi trẻ là trang giấy trắng, mỗi lựa chọn đều sẽ trở thành vết mực không thể xóa…”

III. Một số mẫu mở bài chung (có thể tùy biến)

Mẫu 1: Mở bài bằng chân lý cuộc sống

“Con người không chỉ sống để tồn tại, mà để sống có ý nghĩa.” Trong hành trình trưởng thành và hoàn thiện bản thân, mỗi người đều phải đối mặt với những vấn đề thiết yếu của xã hội và nhân cách. Chính vì vậy, [vấn đề...] luôn là điều khiến chúng ta phải trăn trở, suy ngẫm.

Tùy biến: [vấn đề...]: đạo đức, lối sống, trách nhiệm, mục tiêu sống, lòng biết ơn, bản lĩnh, công nghệ, toàn cầu hóa, v.v.


Mẫu 2: Mở bài bằng câu hỏi tu từ

Ta đang sống trong một thế giới đầy biến động, nơi mọi giá trị đều có thể bị thách thức và thay đổi. Vậy, điều gì khiến con người vẫn giữ được bản sắc, lý tưởng và phương hướng sống đúng đắn? Câu trả lời nằm ở [vấn đề...] – một yếu tố then chốt của cuộc sống hiện đại.


Mẫu 3: Mở bài bằng nghịch lý

Trong một xã hội ngày càng phát triển, con người có nhiều cơ hội để tiếp cận tri thức, văn minh, công nghệ… nhưng cũng đồng thời đối mặt với sự khủng hoảng về niềm tin, nhân cách và định hướng sống. Chính vì vậy, [vấn đề...] trở nên cấp thiết hơn bao giờ hết.


Mẫu 4: Mở bài bằng hình ảnh biểu tượng

Nếu cuộc đời là một hành trình dài, thì mỗi hành động, mỗi lựa chọn của chúng ta chính là dấu chân để lại trên con đường đó. Muốn hành trình ấy có ý nghĩa, con người cần trang bị cho mình những giá trị sống đúng đắn như [vấn đề...] – điều mà xã hội hôm nay đang rất cần được nhấn mạnh.


Mẫu 5: Mở bài bằng liên hệ thế hệ trẻ

Thế kỷ XXI được gọi là kỷ nguyên của hội nhập, bứt phá và phát triển. Trong guồng quay đó, thế hệ trẻ chính là lực lượng tiên phong, mang trên vai trách nhiệm lớn lao. Nhưng để thực hiện tốt sứ mệnh ấy, mỗi bạn trẻ cần nhận thức sâu sắc về [vấn đề...].


Mẫu 6: Mở bài bằng khẳng định giá trị vĩnh cửu

Có những giá trị không bao giờ cũ, dù thời đại có thay đổi. Đó là [vấn đề...] – một phẩm chất/nhận thức/cách sống luôn cần thiết với mỗi cá nhân và cộng đồng trong mọi hoàn cảnh xã hội.

Kỹ năng viết: Cách mở bài sáng tạo dành cho dạng viết đoạn/bài nghị luận văn học


 I. MỞ BÀI NGHỊ LUẬN THƠ

1. Mở bài bằng nhận định văn học
    “Thơ là tiếng nói đầu tiên, là tiếng lòng của con người trước cuộc đời” – nhận định này đã khẳng định thơ là nơi lắng đọng những rung cảm sâu xa nhất. Bài thơ “... (tên bài)” của nhà thơ ... là một trong những tác phẩm như thế, thể hiện sâu sắc hình ảnh/ý nghĩa...
2. Mở bài bằng dẫn dắt cảm xúc – liên hệ đời sống
    Giữa guồng quay hiện đại, thơ vẫn giữ vai trò như một nốt lặng dịu dàng. Đọc “...(tên bài thơ)...”, ta bắt gặp một khoảng trời nghệ thuật thấm đẫm tình cảm sâu sắc về ...
3. Mở bài bằng câu hỏi tu từ
    Làm thế nào để chỉ với vài dòng thơ, người nghệ sĩ có thể khơi dậy bao tầng sâu xúc cảm trong lòng người đọc? Bài thơ “...” của ... đã trả lời điều ấy bằng...
4. Mở bài bằng hoàn cảnh ra đời (nếu đoạn văn yêu cầu phân tích cụ thể bài)
    Viết trong giai đoạn ..., khi đất nước ..., bài thơ “...” không chỉ là tiếng lòng cá nhân mà còn là bản anh hùng ca của một thời đại...

II. MỞ BÀI NGHỊ LUẬN TRUYỆN (truyện ngắn, truyện hiện đại, văn xuôi)
1. Mở bài bằng khái quát thể loại và vị trí tác phẩm
    Truyện ngắn luôn là nơi các nhà văn gửi gắm cái nhìn sâu sắc về con người và cuộc sống. Trong đó, tác phẩm “...” của ... để lại nhiều ám ảnh với hình tượng nhân vật ...
2. Mở bài bằng một triết lý sống hoặc câu nói hay
    “Đừng nhìn vẻ bề ngoài, hãy lắng nghe tiếng nói bên trong mỗi con người.” Câu nói ấy gợi nhớ đến hình tượng nhân vật ... trong truyện ngắn “...” của ..., người mang đến cho văn học Việt một chiều sâu nhân bản...
3. Mở bài bằng tình huống truyện
    Mỗi truyện ngắn hay đều bắt đầu từ một tình huống đặc biệt. Tình huống trong “...” của nhà văn ... đã mở ra cả một thế giới đầy giằng xé nội tâm, từ đó làm nổi bật ...
4. Mở bài liên hệ với bối cảnh văn học sử hoặc thời đại
    Xuất hiện trong thời kỳ ..., truyện ngắn “...” của ... không chỉ phản ánh hiện thực mà còn thể hiện tinh thần phản kháng nhân văn, đặc biệt qua nhân vật ...
 III. GỢI Ý THÊM MỘT MẪU MỞ BÀI CHUNG (có thể tùy biến)
Mẫu 1. Văn học là tấm gương phản chiếu tâm hồn và hiện thực đời sống. Qua những câu thơ/chuyện kể, người nghệ sĩ không chỉ thể hiện cái đẹp mà còn bộc lộ tư tưởng sâu xa. Tác phẩm “...” của ... chính là một minh chứng cho điều đó, đặc biệt qua ...

Mẫu 2. Văn học không chỉ phản ánh cuộc sống mà còn làm lay động tâm hồn con người bằng những cảm xúc chân thật và giá trị nhân văn sâu sắc. Tác phẩm “...” của nhà văn/nhà thơ ... là một minh chứng tiêu biểu, thể hiện rõ điều đó qua hình tượng/chi tiết/ý nghĩa...

Mẫu 3. Mỗi tác phẩm văn học hay đều như một dòng chảy cảm xúc, đưa người đọc đến với những miền rung cảm sâu lắng nhất. “...” của ... là một tác phẩm như vậy, để lại dư âm sâu xa về...

Mẫu 4. Văn học luôn là nơi nghệ thuật và tư tưởng gặp gỡ, nơi người nghệ sĩ gửi gắm cái nhìn sâu sắc về con người và cuộc đời. Trong “...” của ..., người đọc không chỉ ấn tượng bởi hình thức biểu đạt mà còn bị cuốn hút bởi nội dung đầy chiều sâu...

Mẫu 5. Nhà văn, nhà thơ là người thư ký trung thành của thời đại, là tiếng nói của những điều thầm lặng trong đời sống. Tác phẩm “...” của ... mang đậm dấu ấn ấy khi khắc họa thành công...