HUYỀN DIỆU

- Xuân Diệu -

 

Này lắng nghe em khúc nhạc thơm

Say người như rượu tối tân hôn;

Như hương thấm tận qua xương tuỷ,

Âm điệu, thần tiên, thấm tận hồn.

Hãy tự buông cho khúc nhạc hường

Dẫn vào thế giới của Du Dương

Ngừng hơi thở lại, xem trong ấy

Hiển hiện hoa và phảng phất hương...

Hãy nghe lẫn lộn ghé bên tai

Giọng suối, lời chim, tiếng khóc người;

Hãy uống thơ tan trong khúc nhạc

Ngọt ngào kêu gọi thuở xa khơi...

Rồi khi khúc nhạc đã ngừng im

Hãy vẫn ngừng hơi nghe trái tim

Còn cứ run hoài, như chiếc lá

Sau khi trận gió đã im lìm. 

📑 DÀN Ý

1. Mở bài

• Giới thiệu Xuân Diệu – “ông hoàng thơ tình” của phong trào Thơ mới.

• Bài thơ Huyền Diệu tiêu biểu cho cái nhìn đầy say mê trước nghệ thuật và cuộc sống.

• Dẫn nhận định: “Thơ là sự thể hiện con người và thời đại một cách cao đẹp” (Hồ Chí Minh) để làm điểm tựa lý luận.

2. Thân bài

a. Nội dung

• Khúc nhạc được ví như men say tình yêu, hương thơm, thần tiên – nghệ thuật thăng hoa, làm say mê tâm hồn.

• Âm nhạc và thơ hòa quyện: đưa con người vào thế giới diệu kỳ, nơi “hoa” và “hương” hiển hiện.

• Sự hòa trộn của nhiều cung bậc: giọng suối, tiếng chim, tiếng khóc người → nghệ thuật phản ánh đa tầng cảm xúc của đời sống.

• Dư âm nghệ thuật kéo dài: khi khúc nhạc ngừng, trái tim vẫn run rẩy → nghệ thuật có sức sống vượt thời gian.

b. Nghệ thuật

• Ngôn ngữ giàu tính gợi cảm, nhiều ẩn dụ, so sánh táo bạo.

• Nhịp điệu uyển chuyển, tràn đầy chất nhạc.

• Sự hòa hợp của nhiều giác quan (thính giác, thị giác, xúc giác) → đặc trưng của Xuân Diệu: đưa cảm xúc đến mức mãnh liệt, toàn diện.

• Giọng thơ say mê, nồng nàn, vừa tinh tế vừa cuồng nhiệt.

c. Liên hệ nhận định

• Nhận định Hoài Thanh: “Xuân Diệu là nhà thơ mới nhất trong các nhà thơ mới” – thể hiện rõ trong cách diễn đạt hiện đại, giàu sức sống.

• Quan niệm nghệ thuật lãng mạn: thơ không chỉ phản ánh mà còn biểu hiện tình cảm cá nhân một cách chân thành, say đắm.

• “Thơ ca là tiếng nói đầu tiên, tiếng nói thứ nhất của trái tim con người” (Belinsky) → Huyền Diệu minh chứng rõ rệt.

3. Kết bài

• Khẳng định Huyền Diệu là khúc nhạc lòng của Xuân Diệu, giàu chất men say và ánh sáng tình yêu.

• Góp phần làm nên phong cách Xuân Diệu – nồng nàn, trẻ trung, luôn khát khao cái đẹp.

• Thơ Xuân Diệu còn mãi sức sống, vì đã “thấm tận hồn” bao thế hệ.

✍️ BÀI VIẾT THAM KHẢO

        Trong nền thơ ca Việt Nam hiện đại, Xuân Diệu được mệnh danh là “ông hoàng thơ tình”, một thi sĩ luôn khao khát giao hòa với cuộc đời, khát vọng tận hưởng và dâng hiến. Trong tập Thơ thơ, bài thơ Huyền Diệu đã trở thành một minh chứng tiêu biểu cho phong cách nghệ thuật nồng nàn, giàu nhạc điệu và chan chứa cảm xúc của Xuân Diệu. Qua khúc ca này, ta thấy rõ sức mạnh kỳ diệu của nghệ thuật, đồng thời cảm nhận sâu sắc cái tôi lãng mạn đầy say mê của nhà thơ.

       Ngay từ những câu thơ mở đầu, Xuân Diệu đã so sánh âm nhạc với men say tình yêu:

“Này lắng nghe em khúc nhạc thơm

Say người như rượu tối tân hôn;

Như hương thấm tận qua xương tủy,

Âm điệu, thần tiên, thấm tận hồn.”

       Âm nhạc ở đây không chỉ là thanh âm mà còn là hương vị, là men rượu làm ngây ngất tâm hồn. Những phép so sánh táo bạo, mới mẻ đã nâng nghệ thuật lên tầm huyền diệu – một thế giới thần tiên mà con người có thể đắm chìm. Đó cũng chính là đặc trưng của thơ lãng mạn: hướng đến cái đẹp, cái phi thường, đưa đời sống tinh thần vượt khỏi thực tại chật hẹp.

       Khúc nhạc ấy mở ra một thế giới lung linh của “hoa và hương”, của “giọng suối, lời chim, tiếng khóc người”. Sự kết hợp đa thanh, đa sắc cho thấy âm nhạc cũng như thơ có khả năng phản ánh mọi cung bậc của đời sống: trong sáng, hạnh phúc, nhưng cũng ẩn chứa nỗi buồn, niềm đau. Nghệ thuật không đứng ngoài cuộc đời mà hòa nhịp với cả vui – buồn, ánh sáng – bóng tối. Đúng như nhận định của Belinsky: “Thơ ca là tiếng nói đầu tiên, tiếng nói thứ nhất của trái tim con người.”

       Điều đặc sắc là khi khúc nhạc dừng lại, dư âm vẫn còn vang vọng trong tâm hồn:

“Rồi khi khúc nhạc đã ngừng im

Hãy vẫn ngừng hơi nghe trái tim

Còn cứ run hoài, như chiếc lá

Sau khi trận gió đã im lìm.”

      Nghệ thuật có sức sống vượt thời gian, chạm đến tầng sâu nhất của cảm xúc, khiến con người không ngừng rung động. Tâm hồn thi nhân như một chiếc lá nhỏ bé, run rẩy mãi trong cơn dư chấn của cái đẹp. Đây chính là biểu hiện rõ nét của quan niệm “Thơ là sự thể hiện con người và thời đại một cách cao đẹp” (Hồ Chí Minh). Ở Xuân Diệu, con người hiện lên với tất cả sự say mê sống, còn thời đại là một thời kỳ lãng mạn, trẻ trung, khao khát tận hưởng và sáng tạo.

        Về nghệ thuật, Huyền Diệu là sự kết tinh phong cách Xuân Diệu: ngôn ngữ giàu nhạc điệu, hình ảnh đầy sáng tạo, sự hòa hợp của nhiều giác quan. Nhịp thơ uyển chuyển, mềm mại, khi thì ngân nga như khúc nhạc, khi thì dồn dập, run rẩy như nhịp tim. Hoài Thanh từng nhận xét: “Xuân Diệu là nhà thơ mới nhất trong các nhà thơ mới” – quả thật, trong từng vần thơ của Huyền Diệu, ta thấy hiện lên một cái tôi hiện đại, táo bạo, khao khát giao hòa với nghệ thuật và cuộc đời.

        Tóm lại, Huyền Diệu không chỉ là một bài thơ về âm nhạc mà còn là bản tình ca về sức mạnh kỳ diệu của nghệ thuật. Xuân Diệu đã khẳng định niềm tin của mình vào cái đẹp, vào khả năng cứu rỗi và thăng hoa tâm hồn của thơ ca. Với giọng thơ nồng nàn, cuồng nhiệt, bài thơ góp phần làm nên phong cách độc đáo của Xuân Diệu và để lại dư âm sâu lắng trong lòng người đọc. Đúng như ông từng quan niệm, thơ ca phải là “nguồn sống”, phải “thấm tận hồn” con người – và Huyền Diệu chính là minh chứng rực rỡ cho điều đó.