Đề thi thử số 17

 

I. PHẦN ĐỌC HIỂU (4.0 điểm)

GIÁO DỤC NHÂN VĂN Ý NIỆM VÀ KIẾN NGHỊ

Ý niệm về giáo dục nhân văn

Hiện nay, khái niệm “giáo dục nhân văn” có thể gợi ra ba phương diện nội dung có liên quan với nhau như sau:

Một, giáo dục nhân văn là giáo dục kiến thức, quan niệm và lịch sử của các môn học thuộc lĩnh vực khoa học nhân văn. Thuật ngữ này bắt nguồn từ tiếng Latin có nghĩa là thuộc về con người, có tính người. Ở phương Tây, vào thời Phục hưng, xuất hiện những học giả có kiến thức sâu rộng về ngôn ngữ và văn học Hy Lạp, La Mã; họ dành thời gian để khảo cứu và phổ biến tư tưởng của những tác gia thời Cổ đại, như những triết gia thuộc phái Tự nhiên luận, phái Khắc kỷ, Socrates và các môn đệ,… Những học giả đó chuyên sưu tầm, chú giải, đối chứng để phục hồi các văn bản một cách khả tín nhất, từ đó dịch thuật và công bố rộng rãi những tác phẩm ấy, làm phục sinh những giá trị văn hóa nhân bản bị lu mờ dưới thời Trung cổ vốn xem thần giới là trung tâm. Từ đó, các môn học nhân văn hình thành và phát triển như một khoa học song song và độc lập với thần học và kinh viện học.

Ở phương Đông thời Cổ đại, Khổng Tử, Mạnh Tử, Lão Tử, Trang Tử, với những trước tác như Tứ thư, Ngũ kinh, Đạo đức kinh, Nam hoa kinh,… đặt nền tảng không chỉ cho giáo dục nhân văn mà cho toàn bộ nền giáo dục và học vấn của con người. Ở ngã ba đường của giao lưu văn hóa, một số nước Đông Á, trong đó có Việt Nam, chứng kiến các bậc tiền bối tiếp thu, tích hợp cả giáo dục nhân văn của phương Đông và phương Tây và để lại cho chúng ta một di sản tinh thần vô giá như hiện nay. Đặt vấn đề nâng cao chất lượng giáo dục nhân văn hàm nghĩa phát huy tinh hoa văn hóa Đông Tây trong việc đào tạo các môn Triết học, Văn học, Sử học, Ngôn ngữ học, Nghệ thuật học,… Ngày nay, giáo dục nhân văn theo nghĩa này gần với thuật ngữ “giáo dục khai phóng”, theo đó một số trường đại học đề cao việc giáo dục các môn nhân văn cơ bản cho cả sinh viên những chuyên ngành khoa học kỹ thuật, tự nhiên và kinh tế.

Hai, giáo dục nhân văn có thể hiểu theo nghĩa hẹp là quảng bá, giáo dục chủ nghĩa nhân văn hay chủ nghĩa nhân bản. […] Chủ nghĩa nhân văn thời Phục hưng ở châu Âu ra đời trong điều kiện kinh tế phát đạt, thị trường được hình thành, hệ thống giao thông mở rộng, khoa học - kỹ thuật và công nghệ phát triển dẫn đến những thay đổi và cải cách về mặt văn hóa, tư tưởng và tôn giáo. […]

Ba, giáo dục nhân văn còn có thể hiểu là giáo dục tinh thần, lối sống nhân văn, nhân ái và nội dung này thấm đẫm trong toàn bộ nền giáo dục của đất nước, từ bậc mầm non đến bậc đại học. Giáo dục nhân văn chính là dạy làm người ở đời theo một triết lý giáo dục nhất định. Theo tinh thần đó, giáo dục nhân văn kế thừa và đổi mới những giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc xét thấy vẫn còn thích hợp với thời nay. Đó là:

Đề cao đạo lý nhân nghĩa, uống nước nhớ nguồn, cách đối xử tình nghĩa giữa người và người; kế thừa triết lý nhân ái của Nho giáo, từ bi của Phật giáo, bác ái của Ki-tô giáo.

Quan tâm đến những con người bình thường, nhất là những con người khốn cùng, đau khổ vì bất hạnh hay bị áp bức, bóc lột; góp phần bênh vực, giúp đỡ, cứu vớt đồng bào, đồng loại trong cơn hoạn nạn.

Thể hiện sự khoan dung, khoan hòa trong cuộc sống; tìm kiếm sự hòa giải và hòa hợp giữa con người với môi trường thiên nhiên, cá nhân với gia đình, tập thể, cộng đồng; xóa bỏ hận thù và xung đột giữa các thành phần dân tộc; thể tất đối với những lầm lỡ của con người.

Coi trọng năng lực và hạnh phúc cá nhân; tôn vinh và phát huy những sáng kiến và sáng tạo của những tài năng trong các lĩnh vực sản xuất, kinh tế, khoa học kỹ thuật, văn học nghệ thuật.

Thấm nhuần tinh thần dân chủ trong những quyết định liên quan đến đời sống cộng đồng; không áp chế và gò ép tha nhân vào khuôn khổ cứng nhắc; thực hiện sự bình đẳng giới và bình đẳng giữa các thế hệ, các tộc người; tôn trọng những tiếng nói khác biệt về chính kiến, quan niệm sống. 

Những nội dung giáo dục nhân văn nói trên có liên quan đến tất cả các môn học (tự nhiên, xã hội, nhân văn,…), góp phần nâng cao phẩm cách văn hóa của dân tộc, phẩm cách của người học cũng như người dạy học. Giáo dục nhân văn, như vậy, là một nỗ lực chung của toàn hệ thống giáo dục, thể hiện mối quan hệ khắng khít giữa nhà trường và xã hội.

(Theo Ước vọng cho học đường – Những bài viết về giáo dục, Huỳnh Như Phương – NXB Phụ nữ Việt Nam, 2022, trang 74-79) 

Hãy đọc văn bản trên và trả lời các câu hỏi:

Câu 1. Theo người viết, giáo dục nhân văn được gợi ra ở những phương diện nội dung nào? 

Câu 2. Người viết đã đưa ra những bằng chứng tiêu biểu nào để làm rõ đóng góp của những học giả thời Phục hưng ở phương Tây đối với việc phát triển giáo dục nhân văn?

Câu 3. Việc sử dụng phép liệt kê trong đoạn văn được in nghiêng có hiệu quả gì?  

Câu 4. Anh/Chị có nhận xét gì về việc sử dụng kết hợp các thao tác nghị luận mà người viết thể hiện trong văn bản?

     Câu 5. Anh/Chị suy nghĩ như thế nào về quan điểm của người viết thể hiện trong câu văn Giáo dục nhân văn chính là dạy làm người ở đời theo một triết lý giáo dục nhất định?

II. PHẦN VIẾT (6.0 điểm)

Câu 1 (2.0 điểm)

Từ vấn đề người viết thể hiện trong văn bản phần đọc hiểu và trải nghiệm của bản thân, hãy viết một đoạn văn nghị luận (khoảng 200 chữ) trình bày quan điểm của anh/chị về vai trò của giáo dục nhân văn trong thời đại công nghệ số.

Câu 2 (4.0 điểm)

Trường ca Sư đoàn (Trích - Nguyễn Đức Mậu^[1])

       

Chúng tôi biết ơn bà mẹ nghèo làng Gióng

                                                  Đã nuôi con lam lũ, nhọc nhằn

                                                  Cây tre xanh bén lửa hóa tre vàng

                                                  Đường đuổi giặc dẫn chúng tôi vào truyền thuyết

                                                  Núi Bồng Con chờ chồng

                                                  Người hóa đá trọn thời nhan sắc

                                                  Anh sẽ về cho đá lại là em

 

                                                  Cầu Ái Tử chập chờn dáng mẹ bồng con

                                                  Mẹ ngồi đó đêm mưa, ngày nắng

                                                  Mẹ ngồi đó một thời bom đạn

                                                  Đá mòn trơ

                                                  Nước xoáy thân cầu

                                                  Cánh tay khô gầy, làn mây tóc trắng

                                                  Mẹ vẫn ngồi như hóa tượng từ lâu

    (Tuyển tập trường ca – NXB Quân đội nhân dân, 1997, trang 403) Biêlinxki từng nói: “Nhà thơ tư duy bằng hình tượng”.

Anh/Chị hãy viết bài văn nghị luận (khoảng 600 chữ) phân tích vẻ đẹp của hình tượng người mẹ trong văn bản trên.

………………..Hết………………..

---

[1] Trường ca Sư đoàn được viết sau ngày giải phóng thống nhất đất nước - năm 1980. Nhà thơ viết trường ca này để tặng đơn vị mình đóng quân - Sư đoàn 312 anh hùng. Bản trường ca gồm 5 chương. Đoạn trích trên được trích từ chương năm – Đất nước và người lính.