BỨC HỌA ĐỒNG QUÊ
- Đỗ Toàn Diện -
Dàn ý phân tích
Mở bài
-
Giới thiệu về thơ ca viết về nông thôn – nguồn cảm hứng bất tận trong văn học Việt Nam.
-
Dẫn dắt đến bài thơ Bức họa đồng quê (Đỗ Toàn Diện) – một bức tranh thôn dã sinh động, hồn nhiên, giàu âm điệu.
Thân bài
-
Nội dung
-
Khắc họa một bức tranh làng quê đầy sức sống:
-
Hình ảnh con cua, con nhái, cào cào, cụ cóc… được nhân hóa, trở nên sinh động, gần gũi.
-
Hình ảnh nắng vàng, gió đồng, ong bướm, sáo diều tạo nên nhạc điệu và gam màu rộn rã.
-
-
Bức tranh quê vừa giản dị, thân thuộc, vừa gợi không khí tuổi thơ, niềm vui gắn bó với đồng ruộng.
-
Thể hiện tình yêu thiên nhiên, sự trân trọng vẻ đẹp do tạo hóa ban tặng.
-
-
Nghệ thuật
-
Thể thơ tự do, ngắn gọn, ngắt nhịp nhanh, giàu tính nhạc.
-
Biện pháp nhân hóa (cua nghênh ngang, nhái kêu la, cào cào giã gạo, cụ cóc tư lự…) làm thế giới đồng quê như đang trò chuyện cùng con người.
-
Điệp từ, lối gọi tên thân mật (“con cua, con cua…”, “cào cào, cào cào…”) tạo nhịp điệu vui tươi, hồn nhiên.
-
Ngôn ngữ mộc mạc, giàu tính gợi hình, gợi cảm.
-
-
Ý nghĩa
-
Ca ngợi vẻ đẹp bình dị nhưng giàu sức sống của nông thôn Việt Nam.
-
Gợi nhắc về tuổi thơ, tình yêu quê hương, gắn bó với thiên nhiên.
-
Thể hiện tâm hồn trong sáng, tấm lòng trân trọng những điều nhỏ bé của tác giả.
-
Kết bài
-
Khẳng định giá trị nội dung và nghệ thuật của bài thơ.
-
Mở rộng: Bức họa đồng quê không chỉ là bức tranh thiên nhiên mà còn là “tiếng hát đồng dao” của tâm hồn, nuôi dưỡng tình yêu quê hương trong mỗi người.
Bài viết tham khảo
Trong thơ ca Việt Nam, làng quê luôn là mảnh đất màu mỡ nuôi dưỡng tâm hồn thi sĩ. Hoài Thanh từng viết trong Thi nhân Việt Nam: “Quê hương là nơi chôn nhau cắt rốn, là nguồn sữa ngọt ngào nuôi dưỡng hồn thơ.” Thật vậy, từ ca dao, dân ca đến thơ hiện đại, hình ảnh đồng quê luôn hiện lên bình dị mà giàu sức gợi. Bài thơ Bức họa đồng quê của Đỗ Toàn Diện cũng nằm trong mạch nguồn ấy – một bức tranh nông thôn trong trẻo, hồn nhiên mà thấm đẫm tình yêu thiên nhiên, quê hương.
Thế giới đồng quê hiện ra trước hết qua những hình ảnh côn trùng quen thuộc: con cua “nghênh ngang mắt trừng”, con nhái “nhảy lung tung, kêu la inh ỏi”, cào cào thì “giã gạo rất siêng, áo xanh áo đỏ như tiên giáng trần”. Chỉ bằng vài nét phác thảo, tác giả đã nhân hóa sự vật, khiến chúng trở nên sống động như có tính cách riêng. Đặc biệt, “cụ cóc tư lự buồn phiền, tiên tri báo trước trời liền đổ mưa” gợi nhắc niềm tin dân gian lâu đời, làm bức tranh thêm gần gũi. Như Xuân Diệu từng nhận xét: “Thơ là tiếng nói đồng điệu của vạn vật” – ở đây, côn trùng, cây cỏ, thiên nhiên đều cất tiếng trò chuyện cùng con người.
Không chỉ dừng ở côn trùng, bức tranh còn rộn ràng sắc màu và âm thanh thiên nhiên: “nắng vàng ấm áp sớm trưa”, “gió đồng gọi lúa song ca, sáo diều vi vút ngân nga lưng trời”. Đó không chỉ là cảnh sắc quen thuộc của làng quê mà còn là nhạc điệu tuổi thơ, là khung trời kỷ niệm của bao thế hệ. Ta như nghe thấy tiếng sáo diều chênh chao trong gió, thấy lúa đang thì thầm với đất trời, thấy ong bướm vui đùa cùng hoa lá. Cái nhìn của nhà thơ vì thế không chỉ là cái nhìn của một người quan sát mà còn là cái nhìn chan chứa yêu thương, đồng cảm.
Về nghệ thuật, bài thơ sử dụng thể thơ tự do, kết hợp điệp từ (“con cua, con cua…”, “cào cào, cào cào…”) tạo nhịp điệu dí dỏm, hồn nhiên, gợi nhớ đến âm hưởng đồng dao. Biện pháp nhân hóa được dùng liên tục khiến sự vật trở nên sinh động, gần gũi. Ngôn ngữ mộc mạc mà giàu nhạc tính, đưa người đọc trở về với bầu không khí trong lành của đồng quê. Đúng như Chế Lan Viên từng khẳng định: “Thơ ca là sự sống được chưng cất qua cảm xúc và trí tưởng tượng của nhà thơ”. Cái tài của Đỗ Toàn Diện chính là đã chưng cất được vẻ đẹp bình dị thành một bức tranh giàu chất thơ.
Bức họa đồng quê không chỉ là một bức tranh thiên nhiên mà còn là một “tiếng hát tâm hồn”. Nó gợi nhắc mỗi người về tình yêu quê hương, về tuổi thơ trong trẻo, về niềm hạnh phúc khi hòa mình với thiên nhiên. Bài thơ, vì thế, mang giá trị nhân văn sâu sắc: giúp ta biết trân trọng những điều nhỏ bé, nuôi dưỡng tâm hồn thanh sạch giữa nhịp sống hiện đại.
Có thể nói, bằng ngôn ngữ hồn nhiên, giàu nhạc điệu, Đỗ Toàn Diện đã tạo nên một “khúc đồng dao mới” trong thơ ca. Bức tranh quê hiện lên vừa gần gũi, vừa rộn rã sức sống, để từ đó khơi dậy nơi người đọc niềm yêu thương tha thiết dành cho quê hương đất nước.
