VỀ QUÊ THĂM NGOẠI

- Xuân Quỳ -

Về quê thăm ngoại chiều mưa
Con đường cũ, mấy rặng dừa xanh xanh
Đò ngang sóng cả chòng chành
Lối mòn ngõ xóm quanh quanh ngắn dài.

Vườn nhà trĩu trịt cành sai
Kìa bóng ngoại, trước cổng ngoài chờ con
Bếp nhà thoang thoảng khói rơm
Lửa sôi ghế vội nồi cơm gạo mùa.

Lẫn trong hương bưởi hương dừa
Hương làng xóm, nghĩa cũ xưa ngọt bùi
Vòng tay ôm ngoại bùi ngùi
Nghe con tim hát buồn vui nghẹn ngào.

🔎 Phân tích nội dung, chủ đề, cảm xúc chính

1. Nội dung

Bài thơ gợi lại khung cảnh quen thuộc, bình dị của làng quê trong một buổi chiều mưa: con đường cũ, rặng dừa, bến đò ngang, lối mòn xóm nhỏ. Hình ảnh thiên nhiên hòa quyện cùng tình cảm gia đình, nổi bật nhất là bóng dáng người ngoại tần tảo, ấm áp, chờ đón đứa cháu trở về.

2. Chủ đề

• Tình cảm gia đình, đặc biệt là tình bà cháu gắn bó, sâu nặng.

• Nỗi nhớ thương, sự gắn kết máu thịt với quê hương, nơi chất chứa tuổi thơ và tình người ngọt bùi.

• Bài thơ là khúc ca chan chứa đạo lý "uống nước nhớ nguồn", khẳng định quê hương – gia đình là điểm tựa tinh thần thiêng liêng.

3. Cảm xúc chính

• Bồi hồi, xúc động: gặp lại kỷ niệm xưa qua hình ảnh con đường, vườn nhà, bếp lửa.

• Thương yêu, trìu mến: dành cho người ngoại – hiện thân của sự hy sinh, chờ đợi, che chở.

• Bùi ngùi, nghẹn ngào: khi vòng tay ôm lấy ngoại, trái tim chất chứa niềm vui xen lẫn nỗi buồn vì thời gian, tuổi tác.

---

📑 Dàn ý bài văn nghị luận 600 chữ

Mở bài

• Giới thiệu tác giả Xuân Quỳ và bài thơ Về thăm quê ngoại.

• Dẫn dắt: thơ ca luôn là nơi lưu giữ kỷ niệm, tình cảm gia đình, quê hương.

Thân bài

1. Khung cảnh làng quê quen thuộc

   • Con đường, rặng dừa, bến đò ngang → khơi gợi ký ức tuổi thơ.

   • Cảnh vật gắn bó, giản dị nhưng giàu sức gợi, nhuốm tình thương.

2. Hình ảnh người ngoại

   • Ngoại hiện lên qua dáng chờ con trước cổng, qua bếp lửa khói rơm.

   • Biểu tượng của tình thương, sự hi sinh, vòng tay che chở.

   • Là trung tâm cảm xúc của bài thơ.

3. Không gian gắn kết tình thân

   • Vườn trĩu quả, hương bưởi, hương dừa, hương làng xóm → mùi vị của tuổi thơ, của quê hương.

   • Vòng tay ôm ngoại → đỉnh điểm cảm xúc, chan chứa bùi ngùi, nghẹn ngào.

4. Ý nghĩa, chủ đề

   • Tình bà cháu sâu nặng, quê hương là nguồn nuôi dưỡng tâm hồn.

   • Bài thơ nhắc nhở: dù đi đâu, con người cũng không quên cội nguồn, gia đình.

5. Nhận định, đánh giá

   • Thơ Xuân Quỳ dung dị, giàu nhạc điệu, hình ảnh mộc mạc mà lay động.

   • Đúng như Chế Lan Viên từng viết: “Khi ta ở chỉ là nơi đất ở / Khi ta đi đất đã hóa tâm hồn”, quê hương và gia đình đã trở thành máu thịt, nỗi nhớ khắc khoải.

Kết bài

• Khẳng định giá trị của bài thơ: gợi tình cảm thiêng liêng với ngoại và quê hương.

• Liên hệ: mỗi người cần trân trọng, giữ gìn cội nguồn yêu thương.

---

📝 Bài văn tham khảo (khoảng 600 chữ)

      Trong dòng chảy thơ ca Việt Nam, nhiều tác giả chọn viết về quê hương – gia đình như một điểm tựa tâm hồn. Nếu Nguyễn Duy với Đò Lèn gợi lại hình ảnh người bà tảo tần, thì Xuân Quỳ trong bài Về thăm quê ngoại lại đưa người đọc về với những kỷ niệm tuổi thơ, nơi có vòng tay ngoại trìu mến, có hương vị ngọt ngào của quê hương.

        Mở đầu bài thơ là khung cảnh quen thuộc của làng quê trong một chiều mưa: con đường cũ, rặng dừa xanh, bến đò ngang chòng chành, ngõ xóm quanh co. Những hình ảnh ấy gợi ra một miền ký ức bình dị mà sâu lắng, làm sống dậy tình cảm gắn bó với mảnh đất tuổi thơ. Nhà thơ không tả cầu kỳ mà để cảnh vật tự ngân lên nhạc điệu của nỗi nhớ, của tình thương.

      Điểm nhấn của bài thơ chính là hình ảnh người ngoại – hiện thân của tình thương yêu và sự chờ đợi. “Kìa bóng ngoại, trước cổng ngoài chờ con” – câu thơ giản dị mà gợi nên biết bao xúc động. Ngoại đứng đó như biểu tượng của sự hi sinh, luôn đón đợi cháu trở về. Cùng với bóng dáng ngoại là bếp lửa khói rơm thoang thoảng, nồi cơm gạo mới sôi trên bếp – tất cả làm hiện lên không gian ấm áp, chan chứa yêu thương.

       Hương vị quê hương hiện ra qua “hương bưởi, hương dừa, hương làng xóm”, hòa quyện trong vòng tay ôm ngoại đầy xúc động. Ở đó, cảm xúc bùng nổ: niềm vui xen lẫn nghẹn ngào, bùi ngùi. Nhà thơ đã ghi lại khoảnh khắc thiêng liêng của sự đoàn tụ, của tình thân máu thịt không thể thay thế.

      Chủ đề của bài thơ là tình bà cháu sâu nặng, tình cảm gắn bó máu thịt với quê hương. Bài thơ khẳng định một chân lý giản dị mà thấm thía: quê hương – gia đình là cội nguồn nuôi dưỡng tâm hồn, là điểm tựa thiêng liêng mà mỗi người không thể quên.

       Về nghệ thuật, thơ Xuân Quỳ giản dị, dễ nhớ, giàu nhạc điệu. Cảnh vật mộc mạc mà chan chứa tình thương. Bài thơ đúng như nhận định của nhà phê bình Hoài Thanh: “Thơ hay là tiếng lòng đồng điệu” – chính sự chân thành, gần gũi đã làm rung động trái tim người đọc. Đồng thời, ta cũng liên tưởng tới câu thơ của Chế Lan Viên: “Khi ta ở chỉ là nơi đất ở / Khi ta đi đất đã hóa tâm hồn”. Quê hương, gia đình không chỉ là nơi chốn để về, mà còn là phần hồn, phần máu thịt trong mỗi con người.

        Tóm lại, Về thăm quê ngoại của Xuân Quỳ là một bài thơ dung dị mà sâu lắng, gợi lại tình bà cháu ấm áp, gắn liền với quê hương ngọt bùi. Đọc thơ, ta thêm trân trọng cội nguồn, để từ đó sống nhân ái, yêu thương và gìn giữ những giá trị thiêng liêng nhất trong đời.