NỤ CƯỜI XUÂN

- Xuân Diệu -

Giữa vườn inh ỏi tiếng chim vui,

Thiếu nữ nhìn sương chói mặt trời.

Sao buổi đầu xuân êm ái thế!

Cánh hồng kết những nụ cười tươi.

 

Ánh sáng ôm trùm những ngọn cao,

Cây vàng rung nắng, lá xôn xao;

Gió thơm phơ phất bay vô ý

Đem đụng cành mai sát nhánh đào.

 

Tóc liễu buông xanh quá mỹ miều

Bên màu hoa mới thắm như kêu;

Nỗi gì âu yếm qua không khí,

Như thoảng đưa mùi hương mến yêu...

 

Này lượt đầu tiên thiếu nữ nghe

Nhạc thầm lên tiếng hát say mê;

Mùa xuân chín ửng trên đôi má

Xui khiến lòng ai thấy nặng nề...

 

Thiếu nữ bâng khuâng đợi một người

Chưa từng hẹn đến, - giữa xuân tươi,

Cùng chàng trai trẻ xa xôi ấy

Thiếu nữ làm duyên, đứng mỉm cười.

🌸 DÀN Ý PHÂN TÍCH

I. Mở bài

• Giới thiệu Xuân Diệu – “ông hoàng thơ tình”, người thi sĩ của mùa xuân, tuổi trẻ và tình yêu.

• “Nụ cười xuân” tiêu biểu cho phong cách thơ Xuân Diệu trước Cách mạng tháng Tám: trẻ trung, rạo rực, say mê sự sống và tình yêu.

• Nêu vấn đề: phân tích nội dung, nghệ thuật và giá trị của bài thơ.

II. Thân bài

1. Nội dung

1. Bức tranh mùa xuân tươi mới, căng tràn nhựa sống

   • Tiếng chim, sương nắng, gió xuân, mai – đào, liễu xanh…

   • Thiên nhiên được cảm nhận qua giác quan tinh tế: âm thanh, màu sắc, ánh sáng, hương vị.

   • Gợi nên khung cảnh một thiên đường xuân ngập tràn sự sống.

2. Thiếu nữ giữa mùa xuân

   • Hình ảnh thiếu nữ là “linh hồn” của cảnh xuân.

   • Thiếu nữ bâng khuâng, e lệ, vừa say mê cảnh sắc, vừa tràn ngập mơ ước tình yêu.

   • Nụ cười xuân chính là nụ cười tình tứ, ẩn chứa niềm khao khát gặp gỡ, yêu thương.

3. Khát vọng tình yêu và tuổi trẻ

   • Xuân Diệu không chỉ tả cảnh mà gửi gắm niềm hồi hộp, mong chờ một tình yêu lứa đôi.

   • Mùa xuân đồng thời là mùa của tuổi trẻ – tình yêu – hạnh phúc.

   • Thơ vang lên tiếng gọi sống nồng nàn, đúng như Hoài Thanh từng nhận xét: “Xuân Diệu là nhà thơ mới nhất trong các nhà thơ mới, bởi vì lúc nào cũng muốn giao cảm với đời, khát khao tận hưởng sự sống.”

2. Nghệ thuật

• Ngôn ngữ giàu nhạc điệu, gieo vần uyển chuyển, tạo nhịp điệu êm ái như một bản nhạc xuân.

• Hình ảnh tươi sáng, giàu sức gợi cảm: chim, hoa, gió, ánh nắng, thiếu nữ…

• Bút pháp lãng mạn, tràn đầy cảm xúc chủ quan, thiên nhiên thấm đẫm tâm trạng tình yêu.

• Thủ pháp nhân hóa, ẩn dụ, so sánh: “cánh hồng kết những nụ cười tươi”, “mùa xuân chín ửng trên đôi má”…

• Thơ Xuân Diệu tiêu biểu cho cái đẹp tươi trẻ, hiện đại, mang phong vị phương Tây nhưng vẫn gần gũi hồn Việt.

III. Kết bài

• “Nụ cười xuân” là bài thơ đẹp về thiên nhiên, tình yêu và tuổi trẻ.

• Tác phẩm cho thấy hồn thơ Xuân Diệu: nồng nàn, say mê, luôn tìm kiếm hạnh phúc tình yêu trong từng khoảnh khắc.

• Khẳng định giá trị: vừa góp phần làm nên diện mạo Thơ mới, vừa để lại bài ca bất tận về tuổi trẻ và mùa xuân.

🌿 BÀI VIẾT THAM KHẢO

        Trong nền Thơ mới, Xuân Diệu được mệnh danh là “ông hoàng thơ tình”, là nhà thơ của tuổi trẻ, của tình yêu và của mùa xuân. Ông từng tự nhận: “Tôi là con nai bị chiều đánh lưới / Tôi là con chim bị mùa xuân quyến rũ.” Bài thơ “Nụ cười xuân” chính là minh chứng rực rỡ cho một hồn thơ khát khao giao cảm với sự sống, nồng nàn và tha thiết yêu cuộc đời.

        Mở đầu bài thơ, Xuân Diệu đã dựng lên một khung cảnh mùa xuân tràn đầy sức sống:

“Giữa vườn inh ỏi tiếng chim vui,

Thiếu nữ nhìn sương chói mặt trời.

Sao buổi đầu xuân êm ái thế!

Cánh hồng kết những nụ cười tươi.”

        Âm thanh ríu rít, ánh sáng rực rỡ, hương thơm ngan ngát, sắc hoa rạng ngời… tất cả tạo thành một bức tranh thiên nhiên rộn ràng. Mỗi chi tiết thiên nhiên đều tươi mới, đều có hồn, như đang reo vui trong bản giao hưởng của đất trời. Xuân Diệu cảm nhận mùa xuân bằng mọi giác quan: bằng mắt nhìn “ánh sáng ôm trùm những ngọn cao”, bằng tai nghe “inh ỏi tiếng chim vui”, bằng khứu giác tinh tế để thấy “gió thơm phơ phất”. Có thể nói, mùa xuân trong thơ ông không tĩnh lặng mà rạo rực, tràn đầy nhựa sống.

        Nhưng mùa xuân ấy không chỉ là ngoại cảnh. Trong khung cảnh xuân, hiện lên hình ảnh thiếu nữ – nhân vật trung tâm của bài thơ:

“Này lượt đầu tiên thiếu nữ nghe

Nhạc thầm lên tiếng hát say mê;

Mùa xuân chín ửng trên đôi má

Xui khiến lòng ai thấy nặng nề...”

        Thiếu nữ chính là hiện thân của mùa xuân. Trên đôi má nàng là sắc hồng của hoa, trong nụ cười nàng là nỗi rạo rực của đất trời. Xuân Diệu đã tinh tế khi gắn cảnh xuân với tâm xuân, thiên nhiên với lòng người. Nỗi bâng khuâng, e ấp, khao khát yêu thương của thiếu nữ cũng chính là khát vọng tình yêu mãnh liệt của thi sĩ. Cái “nặng nề” ở đây không phải buồn bã, mà là nỗi rung động ngọt ngào, sự trĩu nặng của tình cảm đang thức dậy trong trái tim.

          Bài thơ kết thúc bằng một nụ cười tình tứ:

“Thiếu nữ bâng khuâng đợi một người

Chưa từng hẹn đến, – giữa xuân tươi,

Cùng chàng trai trẻ xa xôi ấy

Thiếu nữ làm duyên, đứng mỉm cười.”

        Cái cười duyên dáng, e lệ ấy là điểm sáng của bài thơ. Nó không chỉ là nụ cười của một cô gái đang yêu, mà còn là nụ cười của mùa xuân, của sự sống, của tuổi trẻ. Thơ Xuân Diệu vì thế chan chứa niềm yêu đời, yêu người, đúng như Hoài Thanh đã nhận xét trong Thi nhân Việt Nam: “Xuân Diệu là nhà thơ mới nhất trong các nhà thơ mới. Ông vội vàng, sôi nổi, riết róng muốn tận hưởng sự sống trên trần gian này.”

        Về nghệ thuật, “Nụ cười xuân” tiêu biểu cho phong cách Xuân Diệu trước Cách mạng. Hình ảnh thơ tươi sáng, giàu nhạc điệu, nhiều liên tưởng táo bạo, tinh tế. Những phép nhân hóa, so sánh, ẩn dụ được vận dụng linh hoạt, đem đến sức gợi cảm mãnh liệt. Thơ vừa có âm hưởng cổ điển của Đường thi (cảnh sắc, tả hoa, liễu, mai, đào), vừa thấm đẫm tinh thần hiện đại của Thơ mới – đó là cái nhìn tình yêu, cái nhìn cá nhân, chủ quan, nồng nàn.

        Tóm lại, “Nụ cười xuân” là bản hòa ca tuyệt đẹp về thiên nhiên, tuổi trẻ và tình yêu. Qua bài thơ, ta thấy rõ hồn thơ Xuân Diệu: luôn sống hết mình, yêu nồng nàn, khát khao giao cảm với cuộc đời. Đọc bài thơ, ta như nghe được tiếng gọi tha thiết: hãy sống, hãy yêu, hãy tận hưởng từng phút giây của tuổi trẻ và mùa xuân – bởi đó là khoảnh khắc đẹp nhất của đời người.